تمرینات سطح بندی شده ی حافظه و تمرکز با توجه به توانمندی کودکان (1)

نمونه ای از تمرینات تقویت حافظه و تمرکز که در کتاب /Developing-Ocular-Visual-Perceptual-Skills

در مقاله ای در همین صفحه به انواع حافظه و اهمیت آن در یادگیری پرداختیم. وقت آن رسیده تا به چگونگی ارتقا این مقوله ها بپردازیم. شایان ذکر است که باید با توجه به توانمندی های منحصر به فردی در هر تمرین سطح مناسب افراد را کار کنیم. تمرینات این کتاب برگرفه از کتاب Developing Ocular Motor and Visual Perceptual Skills می باشد.

فراخنای شنیداری:
هدف: تقویت حافظه­ ی شنیداری
وسایل لازم: مداد و کاغذ

روش: کودک پشت میز بنشیند. یک رشته عدد را برای کودک بخوانید (برای کودکان پنج سال به پایین حداکثر چهار عدد، و برای کودکان بزرگ­تر حداکثر هفت عدد).

سطح اول:
از کودک بخواهید توالی عددی را که می­ گویید، پس از شما تکرار کند. برای مثال:5،7،6،8

سطح دوم:
الف)پس از اینکه توالی عددی را گفتید، چند ثانیه چشمانش را ببندد، آنها را تصور کند، سپس تکرار کند.

ب) مانند مرحله قبل، اما اگر به سن او می­خورد، از کودک بخواهید بعد از اینکه اعداد را می­گوید، آنها را بنویسد.

سطح سوم:
پس از تکرار اعداد، یک عدد را انتخاب کرده و از کودک بخواهید که آن را از مجموعه حذف کرده و سایر اعداد را به ترتیب تکرار کند. مثلا از مجموعه عدد 6-9-8-7، رقم 7 را حذف کند و بگوید 6-9-8.

سطح چهارم به پنجم:
در این مرحله بیشتر از 5 عدد استفاده نکنید. صرفا با 3 عدد شروع کنید. و هر گاه توانست، از پس آن بر بیاید، 4 عدد و بعد از آن از 5 عدد استفاده کنید. در این مرحله از کودک بخواهید، پس از حذف عدد مورد نظر، باقی اعداد را برعکس بنویسد. مثلا از میان 5-6-7-4، 6 را حذف کرده و باقی را برعکس کند و بنویسد 5-7-4.

توالی رنگ­ها:
هدف: تقویت حافظه­ ی کوتاه مدت
روش: ابتدا چندین دایره در رنگ‌های در ردیفی بکشید . برای مثال: قرمز، آبی، زرد، سبز. برای چند ثانیه به کودک نشان دهید و سپس از جلوی دید او بردارید.

سطح اول:
بیشتر از سه دایره نکشید. برای چند ثانیه کوتاه به کودک نشان دهید. از کودک بخواهید با همان توالی، رنگ­ها را به شما بگوید.

سطح دوم:
الف) تعداد دایره­ ها بیشتر از 4 عدد نباشد.

ب) از او بخواهید رنگ­ها را برعکس به شما بگوید.

سطح سوم به چهارم:
الف) تا هفت دایره را می­توانید بکشید. از کودک بخواهید توالی را مستقیم یا معکوس نام ببرد.

ب) از کودک بخواهید توالی درست را پس از حذف یک رنگ بگوید. برای مثال: سیاه، آبی، قرمز، زرد، سیز. با حذف قرمز باید بگوید: سیاه، آبی، زرد، سبز.

سطح پنجم:
الف) تا هفت دایره را بکشید. از کودک بخواهید نام رنگ­ها را به جای آنکه بگوید، بنویسد.

ب) از او بخواهید یک رنگ را جایگزین دیگری کند. برای مثال: هر موقع آبی را دیدی، قرمز را جایگزین کن.

بازی مهارت توالی حافظه:
هدف: تقویت حافظه‌ی فضایی
وسایل: اشیا مختلف داخل اتاق، مترونوم

روش: حروف ی اعداد را به اشیا مختلفی در اتاق نسبت دهید. مثلا صندلی شماره­ ی یک، میز شماره­ ی دو و لامپ شماره ­ی سه.

سطح اول:
پس از نام بردن توالی­ ای، از کودک بخواهید برود با همان توالی اشیا را لمس کند. در یک زمان بیشتر از سه آیتم انجام ندهید.

سطح دوم:
الف)همان سطح قبلی را با 4 آیتم یا بیشتر دنبال کنید.

ب) توالی را تنوع دهید. برای مثال: 3،1،2،4.

سطح سوم: با اعداد قسمت­هایی از بدن را با اعداد نام گذاری کنید. برای مثال: ساعد راست #1 ، پای راست #2

به هریک از اشیای موجود در اتاق مانند میز و صندلی و کتاب‌خانه و … ، عددی نسبت دهید و از کودک بخواهید به ترتیبی که شما می‌خواهید هر کدام از این اشیا را لمس کند و نامشان را بگوید و … .

شما می‌توانید به او بگویید 2-3-1 و او باید حرکت کند و میز و کتاب‌خانه و صندلی را به همان ترتیب لمس کرده و نام‌شان را بگوید. این بازی را با اعضای بدن کودک نیز می‌توانید انجام دهید به این شکل که به هر عضوی عددی نسبت دهید و پس از فراخوانی اعداد، کودک اعضا را به ترتیب نشان داده و نام‌شان را بگوید.

در مرحله‌ی دشوارتر می‌توانید به اعضای بدن کودک عدد و به اعضای بدن خود حروف الفبا را نسبت دهید. مثلا آرنج کودک=1، بینی کودک=2، زانوی کودک=3 و… . بازوی شما=الف، سر شما=ب، کمر شما=ج و… .

سپس شما اعداد و حروف را بصورت ترکیبی فرا بخوانید و کودک به همان ترتیب نام منسوب به هر عدد و حرف را بیان کند.

بازی ریتم:
هدف: تقویت حافظه‌ی شنیداری کوتاه‌مدت
وسایل: مترونوم

روش: کودک الگوی ریتم شما را بازتولید کند. مقابل کودک روی صندلی بنشینید.

سطح اول:
با یک دستتان روی میز ضرب آهنگی را با ریتمی ثابت بزنید و از کودک بخواهید به شما نگاه کند و مثل آن را انجام دهد. بیشتر از دو ضربه ریتمیک نزنید. به عنوان مثال: دا-دیت،دا-دیت،دا-دیت

سطح دوم:
الف) با یکی از دست­هایتان ، دو ضرباهنگ را با ریتم خاص بزنید. از او بخواهید نگاه کند و شما و او مانند هم انجام دهید.

ب) مانند الف، با این تفاوت که از کودک می­خواهید چشمانش را ببند و تلاش کند که ریتم شما را تقلید کند.

ج) مانند الف و ب، با این تفاوت که از سه ریتم استفاده کنید، برای مثال: دا-دیت-دیت

د) الگوی ریتم ثابتی را متناوبا با دست­هایتان تکرار کنید. کودک به شما نگاه می کند و این ریتم را با دست­هایش تکرار می کند. به طور مثال، راست، چپ، راست،چپ

1.تناوب دوتایی انجام دهید. به طور مثال: راست،راست،چپ،چپ،راست،راست

2.تناوب سه تایی انجام دهید. به طور مثال: راست راست راست،چپ چپ چپ

3.ریتم بی ­ترتیب انجام دهید. به طور مثال: راست راست،چپ راست راست چپ. الگوهای متنوعی را کار کنید.

سطح سوم:
ریتم ثابتی را با دستانتان روی میز بزنید. چشمان کودک بسته باشد. او باید تشخیص دهد که کدام یک از دست­ها مورد استفاده قرار می­گیرند و از همان دست­ها برای تقلید ریتم،استفاده کند.

با تناوب دوتایی شروع کنید. برای مثال: راست راست چپ چپ راست راست، سپس سه تناوبی راست راست راست چپ چپ چپ، و در آخر ریتم نا­منظم راست راست راست چپ چپ راست راست.

سطح چهارم:
الف) این مرحله با مترونوم انجام می­شود. کودک با هر ضربه مترونوم انگشت شستش را به یکی از انگشتانش می­زند. به هر انگشت یک شماره اختصاص دهید.

از او بخواهید با هر ضربه­ ی مترونوم توالی را لمس کند، که شما از او می­خواهید. برای مثال: 4،3،2 یا 5،4،2.

ب) از دو دست استفاده کنید. برای مثال: 4،3،2 در دست راست و 4،3،2 در دست چپ.

سطح پنجم:
الف) این مرحله با مترونوم انجام می­ شود، با چشمان بسته. کودک با هر ضربه مترونوم انگشت شستش را به یکی از انگشتانش می­زند.

به هر انگشت یک شماره اختصاص دهید. از او بخواهید با هر ضربه­ ی مترونوم توالی را لمس کند، که شما از او می­خواهید. برای مثال: 5،4،3،2 یا 5،4،2.

ب) با چشمان بسته، به صورت تناوبی از دست­ها استفاده کند. برای مثال: 5،4،2 راست ، 5،2 چپ.

ج) دوباره الف و ب را انجام دهید، با این تفاوت که چشمان کودک باز باشد و شست یک دست انگشتان دست دیگر را لمس کنند.

در مرحله‌ی بعدی از کودک بخواهید چشمانش را ببندد و بعد ضربات شما را تقلید کند. می‌توانید انگشت‌های او را عدد گذاری کنید و به ترتیبی که شما می‌گویید کودک ریتم بگیرد.